Wat is de Barbera of Barbote?

De barbera, ook bekend als barbote, is een essentieel onderdeel van de middeleeuwse harnas dat een cruciale rol speelde in de bescherming van de krijger. Dit apparaat werd aan de helm bevestigd om het onderste deel van het gezicht te beschermen, waaronder de mond, de baard en de kaken. Door de geschiedenis heen heeft de barbera verschillende namen ontvangen, zoals babera, baberol, barberol, babador, barbique, baberón, barbete en guardapapo.

Het gebruik ervan dateert uit het midden van de 14e eeuw, en het oorspronkelijke ontwerp was bedoeld om ondersteuning te bieden aan de bacinete, een type helm dat, vanwege zijn gewicht en structuur, instabiel kon bewegen tijdens gevechten. In de loop der tijd werden innovaties toegevoegd, zoals de gorguera of gorguerín, die met riemen aan de coselete en de espaldar werd bevestigd, waardoor de functionaliteit en bescherming aanzienlijk verbeterden.

De belangrijkste functie van de barbote is het waarborgen van de bescherming van de volgende gebieden van de krijger op het slagveld:

• Mond
• Kin
• Kaken

Barbotes werden doorgaans vervaardigd van staal en ijzer, wat hun weerstand tijdens de strijd waarborgde.

De barbotes werden op verschillende manieren aangepast aan verschillende soorten helmen en morionen uit die tijd, wat een indrukwekkende veelzijdigheid aantoont:

• Bacinete: De barbote werd bevestigd met riemen of scharnieren, waardoor de krijger deze kon optillen en laten zakken naar behoefte, zodat er extra bescherming was zonder de mobiliteit op te offeren.
• Gesloten helm: In dit type vormde de barbote een integraal onderdeel van de helm, die zich vanaf de onderkant uitbreidde om het gezicht en de nek van de krijger te beschermen.
• Grote helm: Ontworpen als robuuster, reikte de barbote in deze helmen tot de bovenkant van de borst, vooral in de Spaanse modellen van de 15e en 16e eeuw, bekend als "spreeuwsnavel" almetes.
• Almete: Hier werd de barbote aan de helm bevestigd en strekte deze zich vaak uit naar de borst, wat meer stabiliteit en bescherming bood.
• Borgoñota: In sommige modellen van de borgoñota werd een barbote toegevoegd om de gezichtsbescherming te vergroten.
• Toernoohelmen: Deze helmen waren ontworpen met bijzonder grote en robuuste barbotes die zich tot halverwege de borst beschermden voor een betere bevestiging en extra bescherming tijdens toernooien.

Met de evolutie van de strijdtactieken evolueerde ook het ontwerp van de barbote. De aanpassingsvermogen aan nieuwe omstandigheden is fascinerend:

• Bescherming tegen nieuwe wapens: Met de opkomst van wapens die harnassen konden doorboren, zoals lange kegelzwaarden en borstharnassen, werd de barbote aangepast om meer bescherming te bieden in kwetsbare gebieden.
• Integratie met andere elementen: Met de toevoeging van de gorguera verhoogde de effectiviteit in de bescherming van het hele bovenste deel van het harnas, waardoor een meer samenhangend geheel ontstond.
• Aanpassing aan verschillende soorten helmen: De barbote paste zich aan verschillende helmen zoals de morion, almete en borgoñota aan, afhankelijk van de specifieke eigenschappen van elk ontwerp.
• Verbetering van de stabiliteit: In de 15e en 16e eeuw, vooral in Spanje, werd de barbote vergroot, wat resulteerde in meer stabiliteit, een cruciaal aspect in toernooien.
• Veelzijdigheid voor verschillende toepassingen: Barbotes werden specifiek ontworpen voor oorlog en toernooien, waardoor lichtere modellen ontstonden die meer mobiliteit en comfort voor de krijger boden.
• Evolutie van de grootte: In de 16e eeuw was er een toename van de grootte van de barbote in de Spaanse almetes, wat de term "baberón" genereerde. Echter, tegen het einde van dezelfde eeuw werd de noodzaak van een lichter en hanteerbaar ontwerp erkend.
• Reactie op cavalerietactieken: Met de toename van zware cavalerie werd de structuur van de barbote versterkt om te beschermen tegen de verwoestende impact van speren in de strijd.

Deze aanpassingen door de tijd heen zijn een bewijs van de complexiteit en de noodzaak van een hedendaagse reactie op de veranderende strijdtactieken, evenals op innovaties in de harnas. De barbote, als een essentieel onderdeel van de middeleeuwse harnas, herinnert ons aan de rijke geschiedenis en de evolutie van oorlogsmaterieel tijdens een van de fascinerendste perioden in de mensheid.